جهت پیاده‌سازی مدیریت ریسک در پروژه، راهنمای PMBOK موارد زیر را به عنوان حداقل ورودی‌های مورد نیاز قبل آغاز برنامه‌ریزی برای اجرای مدیریت ریسک در پروژه معرفی می‌کند.
بدیهی است که شاید همه موارد پایین در پروژه یا سازمان شما موجود نباشد و یا اینکه به موارد بیشتر از این لیست دسترسی داشته باشید، مهم این است که عمق پیاده‌سازی مدیریت ریسک را باید متناسب با اندازه و پیچیدگی و نیازتان تعیین کنید و به قول PMBOK لباسی متناسب با پروژه‌تان با استفاده از این راهنما بدوزید.
ورودی‌ها را می‌توان جهت ممدیریت ریسک در پروژه در پروژه شرح داد:
بسیاری از اعضای تیم پروژه به اشتباه معتقدند که مدیریت ریسک فقط یک ارزیابی سطح بالا از پروژه است. در حالیکه مدیریت ریسک در پروژه بر اساس شناسایی ریسک‌های هر بسته کاری و حتی فعالیت‌های هربسته عمل می‌کند.
۱- فرآیندهای مدیریت پروژه Project Management Process
۲- اطلاعات پیش‌زمینه پروژه Project Background Information
۳- منشور پروژه Project charter
۴- خروجی‌های فرایندهای برنامه‌ریزی پروژه Outputs from project planning
۴-۱- اطلاعات ذینفعان Stakeholder Register
۴-۲- بیانیه شرح محدوده پروژه Project Scope Statement
۴-۳- محدودیت‌های پروژه Project Constraint
۴-۴- فرضیات پروژه Assumption
۴-۵- ساختار شکست کار Work Breakdown Structure
۴-۶- شبکه زمان‌بندی پروژه Network Diagram
۴-۷- برآوردهای زمان و هزینه پروژه Estimates for time and cost
۴-۸- برنامه منابع Resource plan
۴-۹- برنامه مدیریت ارتباطات پروژه Communication Management Plan
۴-۱۰- برنامه مدیریت تدارکات پروژه Procurement Management Plan
۵- دارایی‌های فرایندی سازمان Organizational Process Assets
۵-۱- سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها، رویه‌ها و نمونه‌های مدیریت ریسک Risk management Policies, Procedure, Templates
۵-۲- سوابق ثبت شده پروژه‌های قبلی Historical Record from Previous Projects
۵-۳- دروس آموخته پروژه‌های قبلی Lesson Learned from previous Projects
۵-۴- منطقه‌های حد قابل قبول ریسک Risk tolerance Area
۵-۵- آستانه‌های تحمل ریسک Risk Thresholds
دانلود کتاب
Maureen_Hassall_Paul_Lant_Fundamentals_of_Risk_Management_for_Process
مدیریت ریسک در پروژه
۱- فرآیندهای مدیریت پروژه Project Management Process
به منظور اتمام سریع‌تر، ارزان‌تر و کیفیت بالاتر پروژه، مدیریت ریسک در پروژه اثربخش باید در چارچوب مناسبی از فرایندهای مدیریت پروژه انجام شود.
فرایندهای مدیریت پروژه با گروه فرایندی آغازین شروع می‌شود که در این گروه فرایندی منشور پروژه تهیه می‌گردد و ذینفعان پروژه شناسایی می‌شوند. گروه فرایندی برنامه‌ریزی پروژه شامل تهیه برنامه مدیریت پروژه است. برنامه مدیریت پروژه باید دارای سه شرط زیر باشد:
- تأیید شده باشد.
- واقع‌گرایانه باشد
- رسمی باشد.
۲- اطلاعات پیش زمینه پروژه Project Background Information
اطلاعاتی مثل مکاتبات انجام شده قبل از شروع یا تأیید پروژه، مقاله‌ها و مکتوبات در مورد پروژه‌های مشابه و سایر اطلاعاتی از این دست می‌تواند به شناسایی ریسک‌های بیشتر کمک کنند.گام‌های زیادی در مدیریت ریسک پروژه وجود دارد و برای کوتاه کردن زمان این قدم‌ها مهم است که همه اطلاعات مرتبط را قبل از شروع پروژه جمع‌آوری کنید. بر اساس اندازه پروژه شما ممکن است اطلاعات زیر را جمع آوری کنید.
اهداف سازمان
سیاست‌ها و رویه‌های مدیریت ریسک سازمان
اولویت پروژه فعلی در مقایسه با سایر پروژه‌ها
پاسخ‌های مدیریت و مشتری در مورد سوال‌های شما در خصوص منشور پروژه، محدودیت‌ها و مشکلات مرتبط با پروژه
اهداف زمانی و هزینه‌ای (اگر موجود بود)
۳- منشور پروژه Project charter در مدیریت ریسک در پروژه
منشور پروژه یک برنامه مدیریت پروژه نیست، اما یک تعریف سطح بالا از اهداف کلی پروژه از جانب مدیران است. منشور پروژه موجودیت پروژه را رسمی می‌کند و به مدیر پروژه اختیار انجام پروژه و اختیار صرف منابع را می‌دهد، این سند اطلاعات مختصر اما بسیار مهمی در مورد پروژه ارائه می‌کند. منشور پروژه باید توسط مدیریت ارشد یا حامی برای هر پروژه‌ای ابلاغ شود. منشور پروژه باید نهایتاً یک یا دو صفحه باشد و شامل اطلاعات زیر باشد:
نام پروژه و تعریف پروژه: این بخش باید به صورت خلاصه پروژه را تعریف کند.
نام مدیر پروژه و سطح اختیارات: این بخش باید شامل نام مدیر پروژه و اطلاعاتی در مورد میزان اختیارات او در تصمیم‌گیری در مورد بودجه، زمان، جذب نیرو … باشد.
منابع: در این بخش شرح داده می‌شود که چه منابعی و به چه مقدار برای پروژه مورد نیاز خواهد بود.
ذینفعان: ذینفعان پروژه یعنی کسانی که در پروژه منافعی دارند یا از پروژه اثر می‌پذیرند یا بر پروژه اثر میگذارند.
الزامات ذینفعان: در این بخش الزامات مرتبط با پروژه و محدوده محصول مشخص می‌شود.
تعریف محصول پروژه: این بخش شامل تعریف مشخصات تحویل‌شدنی‌های پروژه که به منظور پایان پروژه مورد نیاز است، می‌باشد.
۴- خروجی‌های فرایندهای برنامه‌ریزی پروژه Outputs from project planning
تا زمانی که ذینفعان از پروژه اثر می‌پذیرند، نقش مهمی در مدیریت ریسک پروژه دارند. ذینفعان خارج از تیم پروژه می‌توانند ریسک‌هایی را ببیند که تیم پروژه نمی‌توانند ببینند. آن‌ها در هر مرحله از فرایندهای مدیریت ریسک می‌توانند مشارکت داشته باشند و حتی می‌توانند به عنوان مالک بعضی از ریسک‌ها شناخته شوند.
ثبت و مستندسازی اطلاعات در مورد ذینفعان و نوع ارتباطات آن‌ها، می‌تواند در فرایند شناسایی ریسک‌ها بسیار راهگشا باشد.فهمیدن نقش ذینفعان در هر ریسک مهم است و همین طور سطح اختیارات مدیر پروژه و سایرین در پروژه.۴-۱- اطلاعات ذینفعان Stakeholder Register
ذینفعان پروژه ممکن است شامل موارد زیر باشند:
ذینفعان حاضر درسازمان اجراکننده پروژه
حامی پروژه
مدیریت
مدیر پروژه
تیم پروژه
سرپرست مدیر پروژه
موارد زیر سوالاتی هستند که در مورد ذینفعان در طول فرایند شناسایی ریسک ممکن است پرسیده شود:
همه ذینفعان پروژه چه کسانی هستند؟
اهداف ذینفعان پروژه چه مواردی است؟
انتظارات ذینفعان چیست؟
۴-۲- بیانیه شرح محدوده پروژه Project Scope Statement
بیانیه محدوده پروژه شامل محدوده پروژه و محصول تأیید شده پروژه است. برای اجرای مدیریت ریسک پروژه، مهم است که بیانیه محدوده پروژه نهایی شده باشد تا میزان پیچیدگی پروژه را توصیف کند.
موارد زیر سوالاتی هستند که در مورد بیانه محدوده پروژه در زمان شناسایی ریسک‌ها ممکن است پرسیده شود:
کدام قسمت‌های محدوده پروژه کامل نیستند؟
ذینفعان چه چیزهایی می‌خواهند که در محدوده پروژه نیست؟
چه کارهایی تا قبل از این هرگز انجام نشده است؟
۴-۳- محدودیت‌های پروژه Project Constraint
محدوده پروژه شامل اطلاعاتی در مورد محدودیت‌های پروژه نیز هست. محدودیت‌های پروژه به عنوان یک ورودی مهم به فرایندهای مدیریت ریسک پروژه محسوب می‌گردد. محدودیت‌های پروژه هر چیزی است که در انتخاب‌ها و گزینه‌های تیم پروژه محدودیت ایجاد می‌کند.
به عنوان مثال موارد زیر:
زمان: پروژه باید در مردادماه سال ۱۴۰۲به اتمام برسد.
هزینه: پروژه باید با کم‌تر از ۲۰۰ میلیون دلار هزینه به اتمام برسد.
محدوده/عملکرد: همه کارهای لیست شده باید انجام شوند.
کیفیت: نباید بیش از سه ایراد در هر بسته کاری باشد.
ریسک: نمره ریسک پروژه نباید بیشتر از ۵۰ باشد.
مدیریت ریسک در پروژه
۴-۴- فرضیات پروژه Assumption در مدیریت ریسک در پروژه
شامل اطلاعاتی در مورد فرضیات است. فرضیات مواردی هستند که به عنوان حقیقت و موارد صحیح پذیرفته می‌شوند، ولی ممکن است درست نباشند. فرضیات پروژه ممکن است ریسک‌های پروژه را کاهش یا افزایش دهند و در تعیین میزان اثر مدیریت ریسک در پروژه کمک کنند.
این عقاید و نظرات در مورد پروژه باید شناسایی شوند. اعتبار درستی فرضیات باید در طول فرایند آنالیز کیفی ریسک‌ها بررسی شود.
موارد زیر سوالاتی هستند که در مورد فرضیات ممکن است در طول شناسایی ریسک‌ها پرسیده شوند:
چه فرضیاتی ممکن است بعداً در طول پروژه نادرست از آب دربیایند؟
چگونه شما می‌توانید از طریق شفاف‌سازی فرضیات از مشکلات احتمالی آینده پروژه جلوگیری کنید؟
۴-۵- ساختار شکست کار Work Breakdown Structure در مدیریت ریسک در پروژه
ساختار شکست کار یکی از خروجی‌های کلیدی برنامه‌ریزی مدیریت پروژه است و وجود آن برای هر پروژه‌ای ضروری است. ساختار شکست کار اجزای پروژه را به تکه‌های کوچک‌تر قابل مدیریت‌تر تقسیم می‌کند که به آن‌ها بسته کاری می‌گویند. بسته‌های کاری پایین‌ترین سطح WBS را تشکیل می‌دهند. این بسته‌های کاری توسط مدیر پروژه مدیریت می‌شوند.
موارد زیر سوالاتی هستند که در مورد ساختار شکست کار در زمان شناسایی ریسک‌های پروژه ممکن است پرسیده شوند:
آیا بسته‌های کاری پر ریسک در ساختار شکست کار پروژه وجود دارد؟
اجرای WBS چقدر سخت خواهد بود؟
بر اساس WBS آیا الزامات زمانی و هزینه‌ای پروژه قابل دستیابی خواهند بود؟
آیا بخشی از محدوده ناقص یا غیرقابل دستیابی است؟
۴-۶- شبکه زمان‌بندی پروژه Network Diagram در مدیریت ریسک در پروژه
شبکه زمان‌بندی پروژه یک نمودار سازماندهی شده بر اساس روابط و تقدم و تأخر فعالیت‌هاست. فعالیت‌ها از خرد کردن بسته‌های کاری در ساختار شکست کار به دست می‌آیند.
شبکه زمان‌بندی پروژه جریان فعالیت‌های پروژه را بر اساس روابط پیش‌نیازی بین فعالیت‌ها برای اجرا از شروع تا پایان پروژه نمایش می‌دهد. این ابزار می‌تواند برای کاهش مدت زمان پروژه از طریق موازی‌سازی فعالیت‌ها استفاده شود.
به منظور ارزیابی ریسک‌ها به دلایل زیر به شبکه زمان‌بندی پروژه نگاه می‌کنیم:
برآوردها: برآوردهایی که شامل برآوردهای دست بالا یا سایر عدم قطعیت‌های پنهان است، ممکن است به پروژه ریسک اضافه کنند.
همگرایی مسیرها: به نقطه‌ای در شبکه زمان‌بندی که آغاز خیلی از فعالیت‌ها وابسته به انجام یک فعالیت هستند، می‌گویند. چنین همگرایی در شبکه، آن فعالیت‌ها را ریسکی‌تر می‌کند.
اختصاص منابع و مهارت‌هایشان: یک فرد بی‌تجربه که به یک فعالیت در مسیر بحرانی تخصیص داده شده است، ریسک پروژه را زیاد می‌کند. شما ممکن است بتوانید آن فرد بی‌تجربه را به یک فعالیت دیگر که در مسیر بحرانی نیست منتقل کنید تا ریسک پروژه کاهش پیدا کند.
فعالیت‌های موازی: فعالیت‌های موازی که باید قادر باشند در زمان مشابهی به اتمام برسند، باعث افزایش ریسک پروژه می‌شوند. در مجموع موازی‌سازی فعالیت‌های پروژه به منظور کاهش مدت زمان پروژه (Fast tracking) سبب افزایش ریسک‌های پروژه خواهد شد.
مسیر بحرانی: طول مسیر بحرانی باید در چارچوب مدت زمان پروژه باشد.
۴-۷- برآوردهای زمان و هزینه پروژه Estimates for time and cost
به منظور حداقل کردن ریسک‌های پروژه و بهبود صحت برآوردها، برآوردهای هر کاری ترجیحاً باید توسط افرادی انجام شود که انجام دهنده آن فعالیت هستند. بسیاری از مدیران پروژه(یا برنامه‌ریزان پروژه) در زمان برآوردها تنها یک عدد را در نظر می‌گیرند. مطالعات نشان می‌دهد که برآوردها بر اساس تنها یک زمان برای هر فعالیت، ۵ تا ۱۵ درصد احتمال موفقیت دارند. برآوردهای زمان و هزینه باید بر اساس برآورد سه نقطه‌ای باشد:
خوشبینانه، محتمل و بدبینانه. نتیجه این برآورد سه نقطه‌ای باید در برآوردها لحاظ گردد. اگر فاصله بین برآورد خوشبینانه و بدبینانه وسیع باشد، برآورد شامل عدم قطعیت بیشتری خواهد بود. این به شما می‌گوید که که ریسک‌های بیشتری باید شناسایی کنید و سپس آن‌ها را حذف یا کاهش دهید.
موارد زیر سوالاتی هستند که در مورد برآوردهای زمان و هزینه در طول شناسایی ریسک‌ها ممکن است پرسیده شوند:
چه کسی برآوردها را انجام داده است؟
دانش برآوردکننده از آنچه که برآورد کرده‌اند، چقدر بوده است؟
سطح اطمینان برآوردکننده تا چه حدی است؟
آیا برآورد بر اساس فعالیت‌های ریز بوده است یا بر اساس بسته‌های کاری؟
۴-۸- برنامه منابع Resource plan در مدیریت ریسک در پروژه
موارد زیر سوالاتی هستند که در مورد برنامه منابع در طول شناساسیی مدیریت ریسک در پروژه ممکن است پرسیده شود:
آیا برنامه منابع در پروژه وجود دارد؟
سطح دانش و مهارت منابع انسانی کافی است؟
میزان در دسترس بودن منابع در پروژه به مقدار کافی است؟
۴-۹- برنامه مدیریت ارتباطات پروژه Communication Management Plan
برنامه‌ریزی ارتباطات بخشی از فرآیند برنامه‌ریزی پروژه است. ارتباطات یکی از بخش‌های حیاتی در مدیریت ریسک موفقیت‌آمیز است. برنامه مدیریت ارتباطات توسط مدیر پروژه تهیه می‌شود و بخشی از برنامه مدیریت پروژه است و ذینفعان را از شکل ارتباطات در پروژه آگاه می‌سازد. تهیه برنامه مدیریت ارتباطات شامل نیازهای هر یکی از ذینفعان است. این برنامه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
چه اطلاعاتی موردنیاز است که جمع‌آوری شود و در چه زمانی؟
چه کسانی اطلاعات را دریافت خواهند کرد؟
روش جمع‌آوری و نگهداری اطلاعات
محدودیت‌های احتمالی
روابط گزارش‌دهی
اطلاعات ارتباطی ذینفعان
۴-۱۰- برنامه مدیریت تدارکات پروژه Procurement Management Plan
برنامه مدیریت تدارکات پروژه یک برنامه رسمی یا غیررسمی برای پروژه است تا مشخص کند کدام بخش یا بخش‌های پروژه توسط خود تیم پروژه انجام می‌شود یا برونسپاری می‌گردد. این برنامه همچنین شامل یک برنامه برای مدیریت تمام پیمانکاران/فروشندگان در یک پروژه است.
تدارکات می‌تواند برای انتقال ریسک‌ها استفاده شود. اما در صورتی که برنامه تدارکات پروژه بر اساس نیازهای پروژه تهیه نشده باشد می‌تواند باعث ایجاد ریسک‌های بیشتر در پروژه شود.
موارد زیر سوالاتی هستند که در مورد برنامه تدارکات پروژه در زمان شناسایی ریسک ها ممکن است پرسیده شود:
آیا شما به عنوان مدیر پروژه یا یکی از اعضای تیم پروژه، در تهیه یک قرارداد قبل از امضای آن حضور دارید؟
چه فعالیت‌های مرتبط با مدیریت ریسک قبل از انعقاد قرارداد انجام می‌شود؟
۵- دارایی‌های فرایندی سازمان Organizational Process Assets
۵-۱- سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها، رویه‌ها و نمونه‌های مدیریت ریسک Risk management Policies, Procedure, Templates
یک شرکت باید سیاست‌ها، رویه‌ها و نمونه‌هایی برای مدیریت ریسک داشته باشد. نمونه‌های که معمولاً رایج است شامل موارد زیر است:
فرم‌های گزارش‌دهی ریسک
مقیاس‌های استاندارد تعریف احتمال و اثر
رویه و دستورالعمل مشارکت ذینفعان در فرایندهای مدیریت ریسک
۵-۲- سوابق ثبت شده پروژه‌های قبلی Historical Record from Previous Projects
تنها درصد کمی از مدیران پروژه اطلاعات و سوابق پروژه‌های قبلی را در اختیار دارند و به همین خاطر در بعضی مواقع وقتشان تلف می‌شود. آیا می‌توانید تصور کنید شما به ذهن و تجربیات هر کسی در شرکت حق دسترسی داشته باشید؟ چقدر می‌تواند مفید باشد که یک لیست از ریسک‌های همه پروژه‌های اخیر شرکتتان داشته باشید. این ارزش اطلاعات سوابق پروژه‌های قبلی است.
سوابق ثبت شده تاریخی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
فضای پروژه‌های قبلی (شرایط اقتصادی، مشکلات سازمانی، اهداف سازمانی و …)
خروجی‌های برنامه‌ریزی پروژه
خروجی‌های مدیریت ریسک
لیست ریسک‌ها
لیست دسته‌بندی‌های ریسک
احتمال و اثر ریسک‌ها
۵-۳- دروس آموخته پروژه‌های قبلی Lesson Learned from previous Projects
سوابق اطلاعاتی پروژه شامل دروس آموخته پروژه نیز است. ثبت دروس آموخته در واقع مستندسازی آنچه در پروژه درست یا غلط بوده و مستندسازی این موارد به منظور استفاده در پروژه‌های آینده است. دروس آموخته می‌تواند در شناسایی و مدیریت ریسک‌های پروژه کمک شایانی کند.
۵-۴- حدود قابل قبول ریسک Risk tolerance Area
خیلی مهم است که تصمیم بگیرید در کدام منطقه و محدوده، شرکت و ذینفعان کلیدی ریسک‌ها را خواهند پذیرفت. منطقه‌های حد قابل قبول ریسک معمولاً در محدودیت‌های پروژه لحاظ می‌شوند. محدودیت پروژه شامل: محدوده، زمان، هزینه، کیفیت، ریسک، منابع و رضایت مشتری.
۵-۵- آستانه‌های تحمل ریسک Risk Thresholds
آستانه‌های تحمل ریسک به همراه حدود قابل قبول ریسک بیان می‌شوند. واژه “آستانه تحمل” به این معنی است: “خیلی زیاد، چقدر زیاد است؟”.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.